Stawisko – nazwa majątku ziemskiego o powierzchni 18 hektarów,
należącego w latach 1928-1980 do pisarza Jarosława Iwaszkiewicza, od
1980 siedziba Muzeum im. Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów w Stawisku,
obecnie w granicach miasta Podkowa Leśna (województwo mazowieckie).
Nazwa "Stawisko" została nadana przez J. Iwaszkiewicza.
Tereny
przyszłego Stawiska były własnością teścia Jarosława Iwaszkiewicza –
Stanisława Wilhelma Lilpopa (jako część dawnego folwarku
rodziny Wilhelmów). Po ślubie córki Anny w 1922 Stanisław Lilpop
podarował Iwaszkiewiczom tę posiadłość, wówczas o powierzchni 45 ha.
Okazałą willę miał zaprojektować Karol Stryjeński, ale ostatecznie
autorem projektu został Stanisław Gądzikiewicz;
budowę willi ukończono w 1928. W tym samym roku sprowadziła się tu
rodzina Iwaszkiewiczów. Początkowo posiadłość nastawiona była na
sadownictwo, uprawę szparagów i zbóż, jednak stopniowo uprawy
ograniczano, a dziś większość terenu porasta las.
W latach 30.
Stawisko stało się ośrodkiem literacko-artystycznym, w którym często
gościli znani twórcy tamtej epoki: m.in. Karol Szymanowski, Antoni
Słonimski, Jan Lechoń i Julian Tuwim. W Stawisku Jarosław Iwaszkiewicz
napisał wiele swoich utworów. W okresie II wojny i okupacji Stawisko
(odizolowane od innych miejscowości) stało się schronieniem dla wielu
twórców: mieszkali tu m.in. Czesław Miłosz, Krzysztof Kamil Baczyński,
Leon Schiller, Pola Gojawiczyńska i Witold Lutosławski.
Po wojnie w
Stawisku gościli przedstawiciele polityki i kultury, m.in. królowa
belgijska Elżbieta, Artur Rubinstein i Jerzy Putrament, obok działaczy
partyjnych i państwowych PRL. Po śmierci Iwaszkiewicza w 1980 Stawisko
zgodnie z zapisem testamentowym
przeszło na własność Ministerstwa Kultury i Sztuki. Utworzono tam
muzeum, chroniące cenne pamiątki po pisarzu i jego żonie, rękopisy,
książki, obrazy i meble.
